La more al è un zûc che al consist intal induvinâ il numar dai dêts mostrâts dai doi zuiadôrs. Al è un zûc di societât une vore cognossût in dute Europe, za dai timps antîcs, che al podarès vignî fûr de usance di contâ cui dêts.

Cemût che si zuie cambie

Si pues zuiâ a doi o a cuatri. A zuin doi par volte, e chescj zuiadôrs a tegnin un pugn daûr de schene, po mostrin un numar di un a cinc cui dêts e in contemporanee a disin un numar di doi a dîs, che e je la some dal numar mostrât dal zuiadôr e dal so aversari. Cui che induvine la some al vinç al pont, se ducj e doi a induvin o nissun al induvine, si va indevant. Se si zuie a cuatri, cui che al fâs il pont al reste, cui che al piert al ven sostituît dal so copari.

Strategjiis cambie

La more nol è un zûc cussì facil cemût che al samee a voli. Par dî tal stes moment il numar e mostrâ i dêts i vûl concentrazion, e spes i zuiadôrs esperts dopo pôcs colps a rivin a becâ al prin colp il numar. A son dopo une serie di trucs e robutis che a metin in dificoltât l'aversari e son al limit tra legâl e ilegâl e duncje une font di discussions infinidis. Ancje il mût di dî i numars, che a àn di jessi facii di capî, al è une vore vari e spes al cambie di paîs in paîs e di persone a persone.

Storie cambie

Lis primis notiziis de more a vegnin dal vieri Egjit: intune tombe di un alt dignitari di cort de XXVe dinastie, si pues viodi il muart che al distire il braç cuntun numar, metût cuintri a un altri zuiadôr.

Inte pituris dai vâs grêcs a si cjatin Eline e Paride che cu lis mans a zuin di more. Ma lis notiziis plui claris a vegnin dai timps dal Imperi Roman, cuant che Ciceron al scrîf: "dignus est qui cum in tenebris mices", ven a stâi "e je une persone degne chê cu la cuâl tu puedis zuiâ di more tal scûr". Par latin la more si clamave "micatio", dal verp "micare" o in mût complet "micare digites", ven a mostrâ i dêts tal zûc.

Tai timps sucessîfs a son une vore di testemoneancis, ancje in pituris, di zuiadôrs di more. Il zûc al jere ancje un des pocjis robis che a podevin fâ par passâ il timp i soldâts inte Grande Vuere.

Difusion cambie

La more e je pandude in dute Italie, in particolâr in Sardegne (sa murra), in Provence (mourra), in Corsiche, in Catalogne e in Aragone.

In Friûl cambie

La more e je une vore zuiade in Friûl, ancje se, come tal rest de Italie, al è il probleme che al è inserît te liste dai zûcs proibîts. Cheste proibizion e ven dai timp dal fassisim, parcè che la more e jere cause di rissis spes violentis, derivadis de violence verbâl dal zûc. Vuê cheste proibizion e je stade gjavade in Trentin, parcè che il contest nol è plui chel di une volte, ma il zûc al ven fat spes in mût sportîf.

Leams esternis cambie