Scriture Cherokee: diferencis tra lis versions

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Klenje (Discussion | contribûts)
pNessun oggetto della modifica
Rie 1:
La '''scriture Cherokee''' a è un [[silabari]] inventât da [[Sequoyah]] par scrivi la [[lenghe Cherokee]] intal an [[1819]]. La sô invenzion a è particolarmentri interessant, pal fat che Sequoyah, devant di inventâle, nol saveve ne lei ne scrivi.
 
==Il Silabari==
Rie 5:
[[Image:Cherokee-syllabary.svg|thumb|left|75px|Cualchi caratar dal silabari di Sequoyah]][[Image:Sequoyah.jpg|thumb|Sequoyah, l'inventôr de scriture cherokee]]
Intor al 1809, impressionât dai "sfueis che a fevelin " dal lengaç scrit dai blancs, Sequoyah al tacà a lavorâ par meti dongje un sisteme par scrivi la lenghe cherokee.
I siei prins esperiments ai forin cun pitograms/ideograms, ma bielplan chest sisteme al si trasformà in chel di un silabari: venastâi che te scriture cherokee ogni simbolsimbul al rapresente une [[silabe]], e no un sôl [[foneme]].
Cualchidun dai caratars al somee cetant a chei dal [[alfabet latin]] , ma la lôr leture a è dal dut diferent (par esempli, la forme che par cherokee si la lei /a/ a è scrite tantche la nestre D), pal fat che Sequayah al cjapà ad esempli une scriture – l’alfabet latin – che nol ere bon di lei
Il lavôr di Sequoyah al durà 12 agn, e il so prodot al si slargjà cuntune svueltecesveltece impressionant: intôrintor al [[1824]], la maiorance dai Cherokees ai vevin imparât a lei e scrivi tal lôr lengaç.<ref name="WS"></ref>
 
===Descrizion===
Rie 14:
'''Note:''' ‘v’ al rapresente une vocâl nasâl.
 
Mentri che in altris lenghis, tantche il [[lenghe furlane|furlan]] la presince di desinis di miârs di silabis e impaçarès un grum une scriture silabiche, il fat che la lenghe cherokee e proviôt un numar plui scjars di silabis al rint pussibil cheste maniere di scrivile, ancje se cun cualchi fastidi che o viodarìn plui sot. L’ordin dai simboisimbui e ancje il lôr aspiet a son stâts mudâts in tes primis disinis di agns, soredut pe influence dai missionaris, che a cirivin di assimilâ i natîfs.
 
Mentri che in altris lenghis, tantche il [[lenghe furlane|furlan]] la presince di desinis di miârs di silabis e impaçarès un grum une scriture silabiche, il fat che la lenghe cherokee e proviôt un numar plui scjars di silabis al rint pussibil cheste maniere di scrivile, ancje se cun cualchi fastidi che o viodarìn plui sot. L’ordin dai simboi e ancje il lôr aspiet a son stâts mudâts in tes primis disinis di agns, soredut pe influence dai missionaris, che a cirivin di assimilâ i natîfs.
A’nd’è cualchi particolaritât inte maniere che cheste scriture a spiegle la lenghe cherokee. Par esempli, lis silabis che a comencin cun /g/ a son scritis compagnis di chês che a comencin cun /k/, siben che chês che a tachin cun /d/ a son scritis in mût diferent di che a tachin cun /t/.
Cundiplui, la scriture origjinarie no difarenziediferenzie lis vocâls lungjis di chês curtis, e par chest i scrits specialistics di vuê ai àn zontât une liniute pes vocâls lungjis. E ancje a mancje la distinzion des silabis che a finissin cun “h” o cul [[stop glotâl]]. Cussì, il caratar, '''Ꮡ''' al è doprât par scrivi ''su'' in ''su:dali'', che al sarès il numar 'sîs' ('''ᏑᏓᎵ'''), ma il stes caratar '''Ꮡ''' al pues jessi let ''suh'', par esempli te peraule ''suhdi,'' 'fishhook' ('''ᏑᏗ'''). Pes silabis che a finissin cuntune consonant divierse da ''s, h,'' a si dopre une silabe cuntune vocâl mude. Par esempli, '''ᏧᎾᏍᏗ''' (tsu-na-s-di) si lei ''ju:nsdi'', venastâi 'piçul'. ''Ns'' in chest câs al ven scrit '''ᎾᏍ''' /nas/. La vocâl /a/ a è trascrite ma no pronunziade.
 
===Storie===
Il silabari al vè un sucessucès grandonon e al fo doprât par desinis di agns par stampâ il [[Cherokee Phoenix]], un [[gjornâl]] in lenghe cherokee, par letaris, diaris e recipis medichis. Al è incjimòancjemò doprât vuevuê, massime intes glesiis, ancje se i programs di scuele pe lenghe cherokee a doprin l’alfabet latin. A esist une Wikipedia che e dopre cheste scriture.
 
===Influence pussibil sul silabari liberian Vai ===
Line 44 ⟶ 43:
|}
 
Par cjatâ i caratars (par inglês [[fonts]]) cherokee:
 
* [http://www.languagegeek.com/font/fontdownload.html languagegeek.com fonts]
* [http://www.evertype.com/emono/ Everson Mono]
* [http://www.atypical.net/Cherokee.html atypical.net Cherokee font]
 
 
 
==Bibliografie==
Line 63 ⟶ 60:
*Walker, Willard and James Sarbaugh. 1993. The Early History of the Cherokee Syllabary. ''Ethnohistory'' 40.1: 70-94.
 
==Leams esternis==
{{InterWiki|chr|Cherokee}}
* [http://www.omniglot.com/writing/cherokee.htm Scriture cherokee su Omniglot]
 
 
[[Categorie:alfabets]]