Se tu cirivis la scuadre di balon viôt Udinese Calcio


Udin
Non uficiâl par talianUdine
ProvincieUdin
PartFriûl di Mieç
Coordenadis gjeografichis46°4′0″N 13°14′0″E / 46.06667°N 13.23333°E / 46.06667; 13.23333
Altitudin113 m s.n.m
Superficie57,17 km²
Popolazion99.169 (2016) ab.
Densitât1.734,63 ab/km²
FrazionsBaldassarie alte, basse e medie; Beivârs; Buse dai Veris; Cormôr alt e bas; Cussignà; Godie; Mulignûf; Laipà; I Riçs; Padier; Paparots; Partidôr; Sant Bernart; Sant Gotart; Sant Pieri; Sant Vorlì; Sant Svualt;
Comuns confinantsCjampfuarmit, Martignà, Pasian di Prât, Pavie, Paulêt, Puçui, Pradaman, Reane dal Roiâl, Remanzâs, Tavagnà
CAP33100
Prefìs telefonic0432
PatronSants Macôr e Fortunât
Colabore a Wikiquote
«O ce biel cjiscjel a Udin. o ce biele zoventût»

Udin (Weiden in Friaul par todesc, Videm par sloven, Udine par talian) e je la capitâl dal Friûl. E je logade intal Friûl centrâl, intune posizion strategjiche: e je une citât di plui di 99.000 abitants e po, ancje un centri di atrazion pai paîs ator ator. E je ancje cjâf lûc de omonime provincie, la plui grant par dimensions inte regjon Friûl-Vignesie Julie.

Storie cambie

Nassude probabilmentri come insediament celtic, e fo slargjâde intal periodi di Rome. Tal indomàn dal crac dal Imperi, al restà dome un piçul centri sigurementri une vore mancul impuartant di Aquilee e Cividât.

Il prin document scrit che al fevele di Udin — in che volte clamade "Utinum" — al é dal 983. Tal 1223 la creazion di un marcjât aumentà la impuartance di Udin che e deventà la citât plui grande e plui impuartant dal Friûl, fin a deventâ sede dal Patriarcjât di Aquilee in gracie dal imperadôr Oton II. Intal 1420 e passà cul Friûl a le Republiche di Vignesie indulà che e restarà fin tal 1797 (famee storiche ascrite al patriziât Vignesian di riferiment tal periodi a je che dai Savorgnan, che il lôr blason al je, ancjemò vuê, steme stes de citât), an dal Tratât di Cjampfuarmit, cuant che e pasà sot de influence francese.

Cu la colade di Napoleon e la seguitive Restaurazion dal Congrès di Viene, intal 1813 e fasè part dal Ream Lombart-Venit, regjon dal Imperi Asburgjic. Il 1866 e je la date di anession al Ream di Italie. Tal mieç dal 1915 e dal 1917 Udin e fo capitâl de vuere. Podaspò de rote di Cjaurêt e fo ocupade dai Austro-Todescs par jessi liberade il 2 di Novembar dal 1918.

Ancje vie pal secont conflit mondiâl la citât di Udin e fo un impuartant lûc di vuere. Daspò dal 8 di Setembar dal 1943 la citât e fo ocupade dai soldâts todescs dal Tierç Reich e la liberazion e acjadè dome tal Avrîl dal 1945. Pai sacrificis e pe ande de popolazion, Udin e fo decorade cu la Crôs al Merit di Vuere pal prin conflit e cu la Medaie d'Aur al Valôr Militâr par la seconde vuere.

Gjeografie cambie

Udin je logade intal mieç de planure furlane, ator di un cuel dominât dal cjistiel che al rive a 138 metris di altitudin sul nivel dal mâr.

Lis coordinadis gjeografichis e son: 46° 3'52.96"N 13°14'8.39"E

Frazions cambie

Cuartîrs di Udin cambie

Cjavriis, Sant Domeni, Sant Pauli, Sant Roc, Vât, Vilaç dal soreli, Udin sud.

Division aministrative cambie

Circoscrizions dal Comun di Udin
Circoscr. Denominazion Zonis km² Nr. abitants[1] Nr. forescj Struturis comunâls
1 Udin centri centri storic 2,98 19.437 3.019 1 biblioteche
2 I Riçs-Sant Domeni-Cormôr-Sant Roc nord-ovest e ovest: v. Vignesie-S. Roc, Cormôr, centri studis, S. Domeni, Vilaç dal Soreli, I Riçs-Universitât-Stadi 10,23 21.169 2.507 2 bibliotechis, 1 ambulatori, 1 centri di agregazion
3 Laipà-Sant Gotart est: S. Gottart, Riccardo Di Giusto-v. Cividât, v. dal Bon-Laipà 9,88 14.637 1.673 1 biblioteche, 1 ambulatori, 1 consultori, 1 centri di agregazion
4 Udin sud sud: stazion FS, v.Palme-Baldassarie, Jervasute-Partidôr 6,18 9.454 1.349 1 biblioteche, 1 ambulatori, 1 consultori
5 Cussignà Cussignà-Paparots 7,58 5.446 693 1 biblioteche, 1 ambulatori
6 Sant Pauli-Sant Svualt sud-ovest: S.Svualt-v.Puçui-v.Lumignà 4,23 5.527 747 1 biblioteche, 1 ambulatori, 1 consultori
7 Cjavriis-Padier nord: ospedâl, Cjavriis, Padier, Vât, Mulignûf, Godie, Beivârs 15,70 23.401 2.168 1 biblioteche, 1 ambulatori

Borcs, Contradis e Placis dal Centri citât cambie

  • Borc d'Olee (Via Aquileia),
  • Borc Glemone (Via Gemona),
  • Borc di Graçan (Via Grazzano),
  • Borc di Cussignà (Via Cussignacco),
  • Borc di Puscuel (Via Poscolle),
  • Borc di Sant Lazar (Via Anton Lazzoro Moro),
  • Borc di Sôre (Via Superiore),
  • Borc di Vilalte (Via Villalta),
  • Borc d'Isule (Via Giovanni da Udine),
  • Borc di Praclûs (Via Pracchiuso),
  • Borc di Trep (Via Treppo),
  • Borc dai Roncs (Via Ronchi),
  • Borc di Mieç (Via di Mezzo),
  • Borc Bertaldia (Via Bertaldia),
  • Borc di Viole (Via Viola),
  • Borc di Cjastelan (Via Castellana),
  • Borc di Sante Marie (Via Antonio Zanon),
  • Borc di Sant Francesc (Via Beato Odorico da Pordenone),
  • Borc di Bartolomio (Via Daniele Manin),
  • Borc dal Fen (Via Cavour),
  • Borc di Sante Luzie (Via Giuseppe Mazzini),
  • Borc di Sant Cristoful (Via Bartolini),
  • Contrade di Sante Justine (Via Divisione Julia),
  • Contrade dal Spagnûl (Via Pietro Zorutti),
  • Contrade dal Morarat (Via del Gelso),
  • Contrade di Sante Marie dai Batûz (Via Bonaldo Stringher),
  • Contrade dai Fors (Via della Prefettura),
  • Contrade di Sant Pieri Martar (Via Paolo Sarpi),
  • Androne dai Ebreus (Vicolo Agricola)

PLACIS cambie

  • Zardin Grant (Piazza primo maggio),
  • Place di Sant Jacum o Marcjât gnûf o des Jerbis (Piazza Giacomo Matteotti),
  • Place Contarene o dal Vin (Piazza Libertà),
  • Place dal Polam (cine Centrale),
  • Place dai Lens (Piazza Girolamo Venerio),
  • Place dai Grans (Piazza XX Settembre),
  • Place dai Barnabîts (Piazza Giuseppe Garibaldi),
  • Place dal Domo (Piazza Duomo).

Monuments cambie

Culture cambie

Il Teatri Gnûf Zuan di Udin al è il plui grant teatri de citât; al è stât screât il 18 di Otubar 1997, e al à 1.230 puescj. Al è un progjet dal inzegnîr Giuliano Parmegiani e dal architet Lorenzo Giacomuzzi Moore.

cines di Udin:

  • Visionario
  • Centrale
  • Diana

antîcs:

  • Ariston
  • Capitol
  • Cristallo
  • Ferroviario Ipolito Nievo
  • Odeon
  • Puccini

Multisale:

  • Cinecity (Pradaman)
  • Cine Città Fiera (Martignà)

Scuelis cambie

Primariis:

I circul:

II circul:

III circul:

IV circul:


Secondariis di prin grât:


Secondariis di secont grât:

Economie cambie

Comunicazions cambie

Distancis chilometrichis
Gurize 37 km - 50 minûts
Aeropuart FVG 42 km - 30 minûts
Pordenon 50 km - 1 ore
Triest 72 km - 1 ore
Vignesie 130 km - 1 ore e 20 minûts
Lubiane 135 km - 1 ore e 45 minûts
Clanfurt 160 km - 1 ore e 45 minûts
Bologne 265 km - 2 oris e 30 minûts
Zagabrie 290 km - 3 oris
Milan 380 km - 3 oris e 45 minûts
Munchen 440 km - 4 oris e 30 minûts
Viene 480 km - 5 oris
Budapest 620 km - 6 oris
Rome 660 km - 6 oris
Belgrât 685 km - 6 oris e 20 minûts

STRADIS cambie

NORD cambie

  • S.P. 4 "TRESEMANE", che e continue te S.S.13 "PONTEBANE" viers TARVIS, AUSTRIE
  • S.P. 49 "OSOVANE", viers OSÔF
  • S.P. 15 "DI FAEDIS", viers PAULÊT, FAEDIS
  • S.P. 38 "DAL CUARNAP", viers NIMIS

OVEST cambie

  • S.R. 464 "DI SPILIMBERC", viers SPILIMBERC, MANIÀ
  • S.S. 13 "PONTEBANE", viers PORDENON, VIGNESIE
  • S.P. 59 "DI BREÇÀ", viers BREÇÀ (MURÙS)
  • S.P. 52 "DI SEDEAN, viers SEDEAN
  • S.P. 89 "DI CJAMPFUARMIT",
  • S.P. 99 "DI BASILIAN", viers GURICIZ (CODROIP)

SUD cambie

  • S.R. 352 "DI GRAU", viers GRAU
  • S.R. 353 "DE BASSE FURLANE", viers MUÇANE, che e continue S.R. 354 "DI LIGNAN", viers LIGNAN
  • S.R. 56 "DI GURIZE", viers GURIZE, e continue S.R. 305 "DI REDIPUE" E S.S. 14 "DE VIGNESIE JULIE" viers TRIEST
  • S.P. 94 "DI BICININS", viers BICININS, ONTAGNAN (GONÂRS)
  • S.P. 2 "DI PERCÛT", viers TRIVIGNAN, TAPOIAN

EST cambie

  • S.R. 54 "DAL FRIÛL" viers CIVIDÂT, SLOVENIE
  • S.P. 37 "DI PRADAMAN" viers PRADAMAN, LOVARIE
  • S.P. 48 "DI PREPOT" viers PREMARIÂS,PREPOT

CIRCONVALAZION cambie

S.S.13 tangjenziâl ovest jessudis:

  • UDIN NORD (S.P.49)
  • UDIN STADI FRIÛL
  • UDIN VIE MARTIGNÀ (S.R.464)
  • UDIN VIÂL MONSIGNÔR NOGARA

S.S.676 tangjenziâl sud di Udin jessudis:

  • UDIN VIE POPONE
  • TANGJENZIÂL SUD
  • Z.I.U.-Z.A.U. (S.P.94)

AUTOSTRADIS cambie

jentradis te A23 "Alpe Adria":

  • UDIN NORD, al km.26, tal comun di Tavagnà
  • UDIN SUD, al km.13, tal comun di Puçui

FERADIS cambie

  • UDIN - VIGNESIE
  • UDIN - ÇARVIGNAN
  • UDIN - TRIEST (vie GURIZE)
  • UDIN - CIVIDÂT
  • UDIN - TARVIS
  • Colegaments direts
    • Trens regjonâi par:
      • VIGNESIE SANTE LUSSIE vie Pordenon (durade 1:49), 28 trens al dì (9,10 eur.)
      • TRIEST CENTRÂL vie Gurize (durade 1:08), 24 trens al dì (7,25 eur.)
      • TRIEST CENTRÂL vie Çarvignan-Acuilee-Grau (durade 1:02), 4 trens al dì (6,20 eur.)
      • ÇARVIGNAN-AQUILEE-GRAU (durade 0:26), 10 trens al dì (2,75 eur.)
      • TARVIS BOSCVERT vie Cjargne (durade 1:15), 4 al dì (7,25 eur.)
      • CJARGNE (durade 0:38), 10 al dì (3,30 eur.)
      • CIVIDÂT (durade 0:19), 25 trens al dì (2,30 eur.)
    • EuroStar Alte Velocitât FrecciArgento par Rome (durade 5:23)(80eur; prime classe 106eur)
      • fermadis: Pordenon, Conean, Trevîs centrâl, Vignesie Mestre, Padue, Ruvì, Ferare, Bologne, Florence e Rome Termini
    • EuroStar City FrecciaBianca par Milan (durade 4:15)(43eur; prime classe 60,50eur)
      • fermadis: Pordenon, Sacîl, Conean, Trevîs centrâl, Cjastelfranc, Citadele, Vicenze, Verone Puarte Gnove, Pescjere, Bresse di Milan, Milan centrâl
    • InterCity Notte par Napul (durade 12:38)
      • fermadis: Codroip, Cjasarse, Pordenon, Sacîl, Conean, Trevîs, Vignesie Mestre, Vignesie S.Lusie, Padue, Termis Euganeis-Abano-Montegrotto, Monselice, Ruvì, Ferare, Bologne centrâl, Arezzo, Terontola-Cortona, Chiusi-Chianciano Terme, Rome Tiburtina, Formia, Napul centrâl
    • EuroNight par Wien Westbf, vie Salisburc (durade 9:19)(49eur.)
    • 3 corieris al dì par Villach Hbf dulà che si cjape il tren par Wien Meidling (durade 6:13)

Manifestazions cambie

  • Friûl DOC (Friuli DOC) - riviste enologjiche e gastronomiche dai prodots dal Friûl, che al intraven un fin de setemane al an, a la metât di Setembar
  • Udin al pedale (Udine Pedala) - corse in biciclete ator par Udin
  • Far East Film Festival - riviste di cines orientâi, che e si displee ae fin di Avrîl
  • Maratonine Citât di Udin (Maratonina città di Udine) - Gare internazionâl di mieze maratone

Galarie fotografiche cambie

Notis cambie

  1. Dati 2008 anuari statistic Comun di Udin
  2. Selutis Alpinis (Se tu vens cà sù ta' cretis), Ghil'ad Zuckermann, "A site dedicated to the memory of Maestro Piero Poclen, a mentsh"

Leams esternis cambie