Gramatiche de lenghe furlane

La gramatiche di fonde e je la stesse par dutis lis variants dal furlan. In cheste pagjine si sclarissin i aspiets plui impuartants de morfologjie de lenghe furlane standard.


Articul indeterminatîf cambie

L’articul indeterminatîf al à dôs formis: une pal masculin singolâr e chê altre pal feminin singolâr.

masculin feminin
un une

Articul determinatîf cambie

L'articul determinatîf al à dôs formis pal masculin singolâr e une par om pal feminin singolâr, masculin plurâl e feminin plurâl.

masculin feminin
singolâr il, l' la
plurâl i lis

Devant di un sostantîf masculin singolâr che al scomence par vocâl si dopre l’, in ducj chei altris câs si dopre il.

Preposizions semplicis cambie

Lis principâls preposizions semplicis a son:

  • di
  • a
  • in (ta)
  • cun
  • su
  • par
  • tra
  • jenfri

Preposizions articoladis cambie

La cumbinazion dai articui determinatîfs cu lis preposizions semplicis di, a, in, par, su e cun (ma no cun chês altris) e forme preposizions articoladis.

il, l' i la lis
di dal dai de, da la des, da lis
a al ai ae, a la aes, a lis
in intal, tal intai, tai inte, te,inta la intes, tes, inta lis
par pal pai pe, par la pes, par lis
su sul sui su la su lis
cun cul cui cu la cu lis

Ancje i articui indeterminatîfs si fondin cu lis preposizions in, cun e su (ma no cun chês altris).

un une
in intun intune
cun cuntun cuntune
su suntun suntune

Sostantîfs e adietîfs cualificatîfs cambie

Feminin di sostantîfs e adietîfs cambie

Par solit il feminin di une peraule si lu forme zontant -e ae forme masculine.

  • biel, biele
  • paron, parone

Cierts sostantîfs a àn formis diferentis pal masculin e pal feminin.

  • taur, vacje
  • fradi, sûr

Plurâl di sostantîfs e adietîfs cambie

In gjenar il plurâl dai sostantîfs e dai adietîfs masculins si lu forme zontant un -s al singolâr.

  • leon, leons
  • pari, paris
  • man, mans
  • mari, maris

Lis peraulis masculinis e femininis che a finissin par -e aton a pierdin l’-e e a zontin -is.

  • poete, poetis
  • cjase, cjasis

Lis peraulis masculins e femininis che a finissin par -s al singolâr a restin compagnis al plurâl.

  • nâs, nâs
  • lûs, lûs

Lis peraulis masculinis che a finissin par vocâl + l o vocâl + li par solit a pierdin l’-l o il -li e a zontin -i. Lis peraulis femininis che a finissin par vocâl + l, invezit, a zontin regolarmentri –s.

  • gjornâl, gjornâi
  • voli, voi
  • cambiâl, cambiâls

Lis peraulis che a finissin par -st a formin il plurâl in -cj.

  • trist, triscj

Ancje cualchi peraule che e finìs par -t e forme il plurâl in -cj. Par esempli:

  • grant, grancj
  • parint, parincj
  • dut, ducj
  • dut cuant, ducj cuancj
  • dint, dincj
  • tant, tancj

Lis peraulis che a finissin par vocâl toniche a slungjin la vocâl e a zontin -s.

  • amì, amîs

Cualchi peraule e à un plurâl iregolâr.

  • om, oms o umign
  • bon, bogns
  • an, agns
  • bo, bûs

Alterazion dai sostantîfs e dai adietîfs cambie

I principâi sufìs alteratîfs a son il sufìs incressitîf -on, il diminutîf -ut e il peioratîf -at.

  • un fruton
  • un frutut
  • un frutat

A son ancje altris sufìs alteratîfs, che si ju dopre plui di râr: -ot, -onon, -in, -inin, -el, -it, -uç.

Grâts dal adietîf cualificatîf cambie

I adietîfs cualificatîfs a puedin vê trê grâts: positîf, comparatîf e superlatîf.

Il comparatîf di maiorance si lu forme metint plui devant dal adietîf e di o che no devant dal secont tiermin di paragon.

  • Ane e je plui zovine di me.
  • Ane e je plui zovine che no jo.

Il comparatîf di minorance si lu forme metint mancul devant dal adietîf e di o che no devant dal secont tiermin di paragon.

  • Zorç al è mancul vecjo di me.
  • Zorç al è mancul vecjo che no jo.

Il comparatîf di paritât si lu forme metint tant che o come tra l’adietîf e il secont tiermin di paragon.

  • Denêl al è alt tant che jo.
  • Denêl al è alt come me.

Il superlatîf relatîf si lu forme metint il/la/i/lis plui o il/la/i/lis mancul devant dal adietîf cualificatîf e di o tra devant dal grup che si riferissisi.

  • Elise e je la plui alte de scuele.
  • Indrì al è il mancul bas de scuele.
  • Marc tra ducj al è il plui biel.
  • Luîs al è il plui biel di ducj.

Il superlatîf assolût si lu forme zontant il sufìs -on o -issim al adietîf di grât positîf.

  • Il cuadri che o vês comprât al è bielon.
  • Tu sês bielissim!

Adietîfs numerâi cambie

Adietîfs numerâi cardinâi cambie

  • 0 zero
  • 1 un, une
  • 2 doi, dôs
  • 3 trê
  • 4 cuatri
  • 5 cinc
  • 6 sîs
  • 7 siet
  • 8 vot
  • 9 nûf
  • 10 dîs
  • 11 undis
  • 12 dodis
  • 13 tredis
  • 14 cutuardis
  • 15 cuindis
  • 16 sedis
  • 17 disesiet
  • 18 disevot
  • 19 disenûf
  • 20 vincj
  • 21 vincjeun, vincjeune
  • 22 vincjedoi, vincjedôs
  • 23 vincjetrê
  • 24 vincjecuatri
  • 25 vincjecinc
  • 26 vincjesîs
  • 27 vincjesiet
  • 28 vincjevot
  • 29 vincjenûf
  • 30 trente
  • 31 trenteun, trenteune
  • 40 cuarante
  • 50 cincuante
  • 60 sessante
  • 70 setante
  • 80 otante
  • 90 novante
  • 100 cent
  • 101 cent e un, cent e une
  • 102 cent e doi, cent e dôs
  • 200 dusinte
  • 300 tresinte
  • 400 cuatricent
  • 500 cinccent
  • 600 sîscent
  • 700 sietcent
  • 800 votcent
  • 900 nûfcent
  • 1.000 mil
  • 1.001 mil e un, mil e une
  • 1.100 mil e cent
  • 1.110 mil cent e dîs
  • 2.000 doi mil
  • 3.000 trê mil
  • 100.000 cent mil
  • 200.000 dusinte mil
  • 1.000.000 un milion
  • 1.000.000.000 un miliart

Adietîfs numerâi ordinâi cambie

  • prin, prime
  • secont, seconde
  • tierç, tierce
  • cuart, cuarte
  • cuint, cuinte
  • sest, seste
  • setim, setime
  • otâf, otave
  • novesim, novesime
  • decim, decime
  • decim prin, decime prime
  • decim secont, decime seconde
  • decim tierç, decime tierce
  • decim cuart, decime cuarte
  • decim cuint, decime cuinte
  • decim sest, decime seste
  • decim setim, decime setime
  • decim otâf, decime otave
  • decim novesim, decime novesime
  • vincjesim, vincjesime
  • vincjesim prin, vincjesime prime
  • vincjesim secont, vincjesime seconde
  • trentesim, trentesime
  • cuarantesim, cuarantesime
  • cincuantesim, cincuantesime
  • sessantesim, sessantesime
  • setantesim, setantesime
  • otantesim, otantesime
  • novantesim, novantesime
  • centesim, centesime
  • centesim prin, centesime prime
  • dusintesim, dusintesime
  • tresintesim, tresintesime
  • milesim, milesime
  • doimilesim, doimilesime
  • trêmilesim, trêmilesime
  • centesim milesim, centesime milesime
  • milionesim, milionesime

Pronons personâi sogjet cambie

I pronons personâi sogjet a àn une forme toniche e une forme atone (clitiche). La forme clitiche si le dopre dome cui mûts indicatîf, coniuntîf e condizionâl. Si le met devant dal verp intes frasis declarativis e daûr in chês interogativis (e otativis).

Il pronon personâl sogjet aton di seconde persone singolâr si à di esprimilu simpri. Chei altris pronons personâi sogjet atons si à di esprimiju simpri, fûr che cuant che, intune frase declarative, prime dal verp al è un pronon personâl complement o un pronon riflessîf. No si ju dopre nancje cuant che prime dal verp e je la negazion no.

forme toniche forme atone
1ps jo o
2ps tu tu
3psm lui al
3psf e
1pp noaltris, nô o
2pp voaltris, vô o
3pp lôr a



  La lenghe furlane (marilenghe)  

Gramatiche | Alfabet | Storie | Lessic furlan | Toponims | Vocabolari furlan
Lis variants dal furlan: Furlan standard | Furlan centrâl | Furlan de Cjargne | Furlan gurizan | Furlan concuardiês
La grafie: Grafie uficiâl | Grafie de filologjiche | Grafie Faggin-Nazzi
Leterature furlane | Teatri furlan | Cine furlan
Personaçs: Jacopo Pirona | Josef Marchet | Pieri Çorut